Terug
naar overzicht
Ga naar Venetië en je vindt een stad vol water en peperdure gondels. Een stad vol verval naast onbeschrijflijke schoonheid en rijkdom, waar de ene kerk naast de andere staat en schijnbaar eeuwigdurende restauraties worden uitgevoerd. Kerken waar ook tot mijn ontzetting niet alleen de rode zogenaamde eeuwige lampen inmiddels zijn geëlectrificeerd, maar ook op de vreselijkste plaatsen het kille licht en de onelegante vorm van spaarlampen is geïntroduceerd. Het is een stad vol verleden, een soort schimmenrijk van wie er allemaal waren.
En wie was er eigenlijk niet? Hun sporen zijn te vinden in ondermeer die kerken: Michelangelo, Tiziano - waarom schrijft bijna elke niet-Italiaanse taal toch Titiaan o.i.d.? Maar dan had ik ook Venezia moeten schrijven. Daar mag een echte taalwetenschapper eens een stuk aan wijden - Tintoretto, 400 jaar geleden overleden, waaraan veel aandacht wordt besteed, en vele kleinere meesters. Cassanova woonde er, Wagner overleed er, Goldoni leefde er, Verdi en al veel eerder Petrarca, de beide Gabrieli's, die in hun muziek gebruik maakten van de beide koren in de San Marco en zo stereo schreven. Goethe logeerde er een tijdje en Thomas Mann zal er ongetwijfeld geweest zijn alvorens hij het boek schreef waarop Visconti vervolgens de film Death in Venice (1971) baseerde. Ook hij èn Dirk Bogarde waren er dus. En Britten was er op zijn minst 'in spirit' toen hij in 1973 ook al naar Mann zijn gelijknamige opera schreef.
Als je dat verleden al niet in schilderijen tegenkomt, dan zijn er de straatnamen, de borstbeelden, de gevelstenen of mededelingen in nog andere vormen. Zo is er een restaurant Vivaldi waar men onder het voortdurend genot van muziek van deze en andere barokcomponisten verse pasta, waaronder de met inktvisse-inkt zwartgekleurde fettucini kan eten. Op de Riva degli Schiavoni (Schiavone was een schilder en voorbeeld voor Tintoretto) treft men de Santa Maria della Pietà. Deze kerk wordt echter in het spraakgebruik Vivaldi's kerk genoemd, omdat hij daar inderdaad jarenlang aktief is geweest.
Er worden voor het tiende seizoen weer Vivaldi-concerten gegeven en nu is er op sommige dagen ook het hele instrumentarium te zien waarop het orkest onder zijn leiding ruim 2½ eeuw geleden speelde. Het toeval (?) wilde dat ik in het hotel ernaast logeerde. Ik wist niet meer dan dat het met veel antiek en vooral oude waaiers ingerichte logement indertijd als graanschuur was gebouwd. Maar op het briefpapier bleek naast een portretje en de jaartallen 1675-1741 de kreet 'Vivaldi hic operavit' gevoerd te worden. Verder stond er op een heuse notenbalk een motiefje genoteerd dat ik meteen herkende als het begin van de befaamde Vier Jaargetijden, de Lente. De tekst op de gevelsteen buiten legde het allemaal uit. Op deze plek had namelijk eerst de muziekzaal van het conservatorium behorend bij de naburige kerk gestaan. En daar heeft Vivaldi tussen 1703 en 1740 gewerkt als 'Maestro di concerti' en intussen ondermeer die Vier Jaargetijden geschreven. En daarmee gaf hij 'Venetië en de wereld de onvergelijkelijke rijkdom van zijn muziek' zoals het op de steen geformuleerd staat.
De geschiedenis ligt op straat, dat blijkt in Venetië maar weer. Het was een prima hotel, dat Metropole, dat zich voluit Romantik Hotel Metropole noemt, met veeltalig personeel en overladen buffetten voor ontbijt en diner waar ik altijd eigenlijk teveel van at. Maar ondanks dat en een restaurant dat volhing met instrumenten en bladmuziek, ondanks een notenbedrukte omslag voor de rekening en enquêteformulieren met notenbalken in plaats van gewone lijntjes klopte er toch iets niet daar. Er klonk Streisand door de luidsprekers in plaats van Vivaldi.
PRISKA FRANK