Terug
naar overzicht
Het spreekwoord 'Waar gehakt wordt vallen spaanders' heeft me nooit
zo aangesproken. De vanzelfsprekendheid waarmee de produktie van spaanders
en het voorkomen van komen van fouten klopt in elk geval wat mij betreft
niet, althans niet evenredig.
De Britten hebben een spreekwoord dat hier een beetje op lijkt: iemand
is een 'chip of the old block', zeg maar een spaander van het oude blok
hout. De betekenis ervan is vergelijkbaar, maar eigenlijk véél mooier,
met ons 'De appel valt niet ver van de boom'.
In bepaalde families worden beroepen, zoals bijvoorbeeld dat van musicus, van generatie op generatie overgeleverd. Kennelijk spelen dus niet alleen erfelijke factoren een rol bij dit 'doorgeven', maar de omgeving waarin men opgroeit en die òf kan inspireren òf juist tegenstaan doet dat eveneens. Onverklaarbaar op basis van deze gegevens is echter het zo nu en dan voorkomen van genieën, die vaak al vanaf hun hele jonge jaren overal met kop en schouders bovenuit steken (figuurlijk dan).
Talloze bekende musici en componisten zijn als wonderkinderen begonnen. Mozart is waarschijnlijk de bekendste van hen. Maar, niet zelden moet er een prijs voor genialiteit betaald worden. Het lijkt wel of dat beetje extra op een bepaald terrein per definitie ten koste moet gaan van iets anders. Hoe vaak is een genie niet totaal verstoken van sociale vaardigheden, of al dan niet manisch depressief of leeft hij ongewoon kort (opnieuw Mozart, maar ook Schubert, Mendelssohn, Arriaga, etc.)? En van Mozart wordt bovendien inmiddels aangenomen dat hij ook nog leed aan het Tourette- syndroom met als symptomen inderdaad hyperactiviteit en het onbeheerst uiten van termen, die in de anale fase thuishoren.
In de uitgebreide literatuur over de betekenis van muziek en de emotionele beleving ervan is in het verleden vaak aangenomen, dat we beschikten over een zogenaamd 'muziekcentrum' in de hersenen naar analogie van bijvoorbeeld het spraakcentrum. Uit neurologisch onderzoek is nu bekend dat afhankelijk van het soort muziek, moeilijk/dissonant of makkelijk, zich herhalen/consonant, worden de klanken in de ene of de andere hersenhelft verwerkt (zie uitgebreid in MUZE0511.TXT). Maar ook zonder precies te begrijpen wat er gebeurt kan men gebruik maken van de effecten van muziek op mensen. Zoals bijvoorbeeld in de muziektherapie gedaan wordt en wat we allemaal in feite ook onbewust zelf doen als we besluiten welke muziek we zullen opzetten.
Een geheel nieuwe manier van gebruik maken van muziek vond ik onlangs in een kranteberichtje over een wetenschappelijk onderzoek in Californië: 'Intelligenter na Mozart-sonate'. Tien minuten luisteren naar Mozart zou de intelligentie, het abstracte denken en het ruimtelijk voorstellingsvermogen verbeteren. De resultaten van 36 studenten in standaard-tests waren steeds iets beter na het beluisteren van Mozarts Sonate in D voor twee piano's dan na tien minuten stilte of een even zo lang bandje met rustgevende oefeningen. De vraag rijst dan onmiddellijk waarom Mozart-uitvoerende musici niet inmiddels allemaal super-intelligent zijn. Helaas, het effect van deze geleende intelligentie bleek slechts een kwartier stand te houden....
PRISKA FRANK