Terug
naar overzicht
'There it is", roept Robin Williams als Mr.Keating, alias The Captain in de film Dead Poets Society, als binnen korte tijd drie van zijn leerlingen gelijk gaan lopen op de binnenplaats, terwijl ze zelfstandig waren begonnen. De rest van de toekijkende klas klapt spontaan mee op de maat.
Wat is er aan de hand? Keating heeft op deze aanschouwelijke manier de neiging van mensen tot het zich conformeren aangetoond, om daar vervolgens tegenin te kunnen gaan. Hij probeert zijn leerlingen op allerlei manieren individualisme bij te brengen. Het is het soort individualisme dat de gemiddelde bezoeker van winkelcentra met 'piped music' als het alweer twintig jaar oude monstruosum Hoog Catharijne (Utrecht) ontbreekt. Het koopbeluste publiek loopt maar al te graag mee op de maat van dit muzikale (?) behang, laat zich meevoeren. Als kritische luisteraar hoor ik (helaas...) dat behang onmiddellijk, verzet me ertegen, ga vervolgens bewust niet op de maat lopen. En zo gemakkelijk is dat niet eens! Maar goed, een aardige sport voor individualisten à la Keating.
Hoewel je dus via muziek eenheidsworst (aan de consumentenkant) kunt creëren, viert juist de persoonlijke benadering in met name de klassieke muziek hoogtij. Getuige de populariteit van bijvoorbeeld het radioprogramma Discotabel (NOS), waarin 'een deskundig panel nieuw uitgekomen CD's bespreekt' en van vooral het onderdeel 'de vergelijking' is er bij een select publiek gelukkig nog wel belangstelling voor dat individualisme. Aan de andere kant zou men evengoed kunnen veronderstellen dat die belangstelling alles te maken heeft met gemakzucht. Wat is eenvoudiger dan (de laatste jaren nog slechts) vijf kwartier per week naar de radio luisteren en na afloop te weten welke CD's het aanschaffen waard zijn? In feite de manier om onder je wat luiere luisteraars weer eenheidsworst te kweken...
De eerlijkheid gebiedt overigens ook te melden dat de invloed van Discotabel duidelijk is afgenomen. De productmanager van Vanguard vertelde me onlangs dat een enthousiast panel, evenmin als een '10' in Luister, hèt tijdschrift met klassieke CD-besprekingen, de volgende dag nog de grote run op de platenwinkels van een aantal jaren terug tot gevolg heeft. De recessie...
Gelukkig blijft het aanbod zeker voor het meer gangbare repertoire voor elk wat wils; daarnaast heeft de CD op zich ook zondermeer bijgedragen aan een grotere keuze doordat nogal wat (heel) oud materiaal op dit medium is heruitgebracht. Soms is het publiek zelf het panel. Vroeger heette het Avro's Platenpublieksprijs en nu is dat de CD-van-het-jaar, die in het programma Platenzaak uit alle CD's-van-de-week telefonisch door de luisteraars gekozen wordt. Het doet me goed dat die keuzes niet altijd voorspelbaar zijn. Keuzes, die overigens natuurlijk geheel afhankelijk zijn van het gebodene, dat weer een selectie is uit het aanbod van de verschillende platenmaatschappijen. En helaas, ondanks veel prijzenswaardige initiatieven van kleinere (vaak Nederlandse) maatschappijen, wordt er op dat front nogal wat 'ongevaarlijk' repertoire, om niet te zeggen eenheidsworst uitgebracht.
PRISKA FRANK