Terug
naar overzicht
Wanneer ik vroeger bij mijn oma logeerde, werd 's nachts in de voorkamer, waar ik dan sliep, de koekoeksklok stilgezet, omdat ik anders elk half uur begroet zou worden door dat beestje in die klok. Thuis onder de 'rook' van de Amsterdamse Westertoren was ik wel wat gewend, maar dit ging toch echt te ver. Iedere ochtend was het dan weer feest als de verloren uren versneld weer ingehaald werden om de klok gelijk te zetten en de koekoek onvermoeibaar van achter het deurtje tevoorschijn schoot en de uren afriep. Tikkende en slaande klokken zijn ook een probaat middel om in een vreemde omgeving (thuis horen we dat soort dingen al lang niet meer, het wegvallen ervan zou zelfs een verschrikkelijke stilte tot gevolg hebben) om wakker te blijven. En dan heb je nog van die staande horloges waarvan het mechaniek al kreunend en steunend aankondigt dat er dadelijk iets 'vreselijk(s)' (moois) zal gaan gebeuren. Of onbekende torenklokken.
Ik herinner me mijn eerste nacht in Londen, toen ik elk kwartier de Big Ben hoorde slaan, terwijl ik zeker wist dat die niet binnen gehoorsafstand stond. Later bleek dat de kerkklok om de hoek van het hotel, zoals zoveel andere in de stad, hetzelfde wijsje speelde: wist ik veel. Het als musicus ooit tegen een tikkende klok op moeten nemen? Ik kan de lezer verzekeren dat niets frustrerender is dan op te boksen tegen zo'n van slag zijnde metronoom die consequent het verkeerde tempo aangeeft.
Kerken zijn geliefde plaatsen voor het geven van concerten en niet zelden zorgt klokgelui uit de toren voor ongewenste situaties. Een opname wordt nog wel eens zo gepland dat in elk geval het hele uur niet geslagen wordt als de muziek klinkt. Soms zorgen die klokken in torens zelf voor een concert. Typisch voor Nederland zijn de carillons, waarin een groot aantal gestemde klokken, die door middel van een klavier bespeeld kunnen worden. Via bestoken trommels kunnen dergelijke carillons ook automatisch bestuurd worden, zodat ze bijvoorbeeld op het hele uur steeds hetzelfde wijsje spelen. Sommige mensen vinden dit soort muziek herrie, vinden dat de klokken in elk geval 's nachts zouden moeten zwijgen, anderen houden van dat vertrouwde geluid dat past bij een historische stad. Ik behoor tot de laatste categorie en kan intens genieten van flarden carillonmuziek uit de binnenstad als de wind mijn kant op staat. Wie ooit een beiaardier bezig heeft gezien achter de speeltafel van een carillon, weet dat het zeer luidruchtige mechaniek in schril contrast staat met het vaak ijle en bijna verheven geluid dat de klokken zelf voortbrengen. Een ook enigszins melancholiek geluid trouwens, want per definitie klinkt een klok in mineur (met veel gereken is vrij recent wel een majeur-klok in ongebruikelijke vorm gegoten) en dat geeft ook bekende deuntjes een beetje treurige ondertoon. Dat neemt niet weg dat ik mijn oren spits als ik aan de voet van de Utrechts domtoren loop en vrolijk word van het horen van 'A few of my favourite things' uit The Sound of Music, zoals vorige week.
-PRISKA FRANK