Terug
naar overzicht
Over het algemeen worden concerten hoger gewaardeerd dan dezelfde muziek op CD. Ook radio of zelfs de televisieregistratie van een concert halen het kennelijk niet bij 'the real thing' van het in dezelfde ruimte zijn met de bewonderde artiest(en). Dat daarvoor allerlei ongenoegens zoals eindeloos in de rij staan voor kaartjes, slechts een staanplaats helemaal achterin met het beperkte zicht van dien en dergelijke op de koop toe worden genomen, blijkt telkens weer uit de snelheid waarmee niet zelden (zeer) prijzige kaartjes van de hand gaan en stadions, een Ahoy maar ook gewoon het Concertgebouw moeiteloos vollopen voor de grote namen. Het gaat hier om de gebeurtenis: het erbij geweest zijn, de sfeer ter plekke geproefd hebben. Dat de geluidskwaliteit van de CD en het beeld via de televisie vele malen beter zijn, weegt daar kennelijk niet tegenop. Het woordje 'live' wordt daarmee een handelswaarde-verhogend predikaat. En daar zit wat in. Immers, dat publiek inspireert de musici over het algemeen inderdaad, waardoor zo'n live concert een artistieke meerwaarde krijgt (kan krijgen) boven de in een kille studio gemaakte en gemonteerde opname. 'Liever een paar foutjes in een verder spontane en geïnspireerde live-uitvoering dan een perfecte maar zielloze studiovertolking' blijkt wel degelijk hout te snijden.
Het is niet voor niets dat bijvoorbeeld het Orkest van de Achttiende Eeuw uitsluitend concertregistraties op CD vastlegt. Niet alleen bespaart dat tijd, maar de opnames zijn altijd het resultaat van een groeiproces dat zich in de loop van een toernee heeft voltrokken: alleen de laatste concerten worden vastgelegd, waaruit de CD dan samengesteld wordt. Net zo goed is het weinig verwonderlijk dat een theaterdier als Leonard Bernstein zijn beste opnames maakte in het bijzijn van publiek. Er schuilt echter een gevaar in het aureool om 'live': er wordt misbruik van gemaakt. Nog onlangs schakelde ik op goed geluk Radio 4 in en viel midden in een concerttoelichting van een Franse omroeper. In de veronderstelling getuige te zijn van een internationaal uitgezonden concert voelde ik meteen een extra betrokkenheid. Zat ik dus zomaar rechtstreeks te luisteren naar iets dat zich in Parijs afspeelde.... Maar na enige minuten mengde er zich een Nederlandse omroepster in met de mededeling dat het hier om een 'uitgesteld relais' ging van een aantal weken eerder opgenomen concert! Weg betrokkenheid.
In de lichte muziek is het fenomeen play-backen al heel wat jaren ingeburgerd. Ik heb dat altijd een grote belazer-truc gevonden: zangers die (op hun best) synchroon met een bandje lucht staan te happen. Dat zou ik ook nog wel kunnen, zeker als ik iemand anders dat bandje in liet zingen... Als Michael Jackson wegens stemproblemen besluit in Boekarest te play-backen kan ik daar nog inkomen. Zijn komst naar Roemenië was immers iets waar lang naar uitgekeken was en in het geval van deze megaster blijft natuurlijk de hele entourage en zijn bewegen - ik geloof niet dat ik het dansen zou willen noemen - spektakel genoeg.
Helaas blijft de klassieke wereld niet langer verstoken van dit boerenbedrog. Hoeveel mensen weten bijvoorbeeld dat het vocale aandeel van al die grootheden bij de slotceremonie van de Olympische Spelen geplay-backed werd? Dan maar een beetje mindere geluidskwaliteit, maar juist bij zo'n gelegenhied moet er toch ècht gezongen worden? Tenor Luciano Pavarotti maakt het helemaal bont. Zonder de BBC daar vooraf van op de hoogte te stellen gaat hij een door hen 'op te nemen' concert playback 'zingen'! Gelukkig eist de BBC nu een deel van de ongetwijfeld astronomische gage terug. Een ster die zijn fans op een dergelijke manier belazert, verdient wat mij betreft een totale boycot. Play-backen, kom nou zeg...
PRISKA FRANK