Terug
naar overzicht
In het kielzog van Naomi Wolf, de verontwaardiging na het lezen van The Beauty myth nog vers, maar eens extra kritisch gekeken naar het kunstbedrijf en met name de klassieke muziek. Hoewel het inmiddels voor vrouwen net zo gewoon is als voor mannen om uitvoerend in de serieuze muziek de kost te verdienen (al zijn er nog steeds beroemde orkesten waarin vrouwen niet worden getolereerd), blijken er op dit front toch ook nogal wat bedenkelijke zaken te zijn. Zo is er nog maar één omroep waar een vrouw de scepter zwaait over de programmering van klassiek. Bij de grote Nederlandse orkesten hebben alleen mannen iets in de melk te brokkelen aan de managementszijde. Na het fiasco van Jan van Vlijmens intendantschap bij de Nederlandse Opera viel aan Truze Lodder de 'eer' te beurt daar de financiën recht te breien. Ze kon van tevoren al rekenen op een negatief imago - ook in de pers - omdat ze impopulaire (namelijk bezuinigings) maatregelen zou moeten nemen.
Ook in de platen-(CD)wereld zijn hoge posities voor vrouwen alweer nauwelijks weggelegd: Philips heeft een vrouwelijke produkt manager, maar daar blijft het bij. Zelfs op die onderste sport van de klassieke-muziek-ladder heeft de vrouw een andere positie dan de man. Dragen mannen op het podium veelal nog steeds een uniform, het rokkostuum, voor vrouwen is zoiets er niet. Binnen een orkest wordt dan meestal zwart-wit gedragen, maar van solistes wordt verwacht dat ze zich in schitterende avondtoiletten vertonen. Wie zich daaraan probeert te onttrekken, zoals Isabelle van Keulen eens deed door zelf ook in 'rok' te verschijnen, kan op commentaar rekenen. Bij vrouwen gaat dus opeens het uiterlijk een rol spelen en veel (niet per se mannelijke!) recensenten vallen dan ook regelmatig in de kuil dat beeld te betrekken bij hun oordeel over de muzikale prestaties van (mooi uitgedoste) vrouwen. Je moet wel bijna extra goed zijn op je instrument wil fysieke schoonheid de appreciatie van je muziek niet beïnvloeden!
Een (uiteraard mannelijke) hoofdredacteur van een vooraanstaand muziekblad hier te lande maakte het wel erg bont in dit opzicht. In zijn redactioneel vraagt hij zich 'hardop' af of iemand als fluitiste Jennifer Stinton, die eerder dit jaar inderdaad als 'mooie vrouw' aan het publiek is gepresenteerd, wel voldoende talent zou hebben om zich alleen op basis daarvan op het muziektoneel te handhaven. Gelukkig voor haar moest hij vervolgens constateren, dat haar fluitspel inderdaad van hoog niveau is.
Het is duidelijk dat platenmaatschappijen graag werken met een ook voor het oog waarneembaar imago (waarvan overigens ook sommige mannen zoals indertijd pianist Ivo Pogorelich en onlangs bas Dmitri Hvorotovsky het slachtoffer werden) waardoor vrouwelijke musici, die aan het huidige schoonheidsideaal voldoen op een bepaalde manier geëtaleerd worden. De al genoemde Isabelle van Keulen wilde geen 'vioolmeisje' zijn, zoals ze het zelf noemde, maar op de publiciteitsfoto's staat ze in prachtige jurken en eenmaal in een leren pak. Recenter hebben ook onder anderen de sopraan Cecilia Bartoli en de celliste Ofra Harnoy aan den lijve ondervonden dat hun 'schoonheid' werd uitgebuit om hun muziek te verkopen. Opvallend is wel dat het toch vooral muziekmànnen zijn, die de covers van zichzelf respecterende muziektijdschriften sieren. Kennelijk is de gedachte dat mooie vrouwen en goed musiceren niet samen kan gaan dieper geworteld dan men misschien zou willen toegeven.
PRISKA FRANK