Terug
naar overzicht
Bach kan niet stuk. Of men bijvoorbeeld zijn orkestsuites uitvoert alsof het symfonieën van Brahms zijn of concerten van Vivaldi, het klinkt eigenlijk allemaal goed. Of ze nu gespeeld worden op moderne of authentieke instrumenten, de essentie van deze werken gaat niet verloren. Het is universele muziek die een veelvoud 'groter' is dan één muzikale opvatting. Daarom is het vreemd dat er toch zo veel mensen zijn die koste wat kost 'hun' Bach willen verdedigen tegen hetzij nieuwlichters dan wel conservatieve romantici. Vaak is hun pleidooi gebaseerd op gebrekkig historisch onderzoek of op hachelijke stellingen, geformuleerd als 'zó en zó heeft Bach het bedoeld'.
Op het label K O C H zijn onlangs alle vier orkestsuites van Bach uitgebracht. De uitvoering is van de Boston Early Music Soloists onder leiding van componist/dirigent en muziekwetenschapper William Malloch. Wat 'uw' Bach ook moge wezen, deze uitvoering zal u verrassen, want het ensemble speelt de werken in een uitzonderlijk hoog tempo. Terwijl Klemperer het beroemde Air uit Suite nr. 3 speelt in ruim 6½ minuut, Sigiswald Kuijken en Harnoncourt beide toekunnen met 4½ minuut, heeft Malloch slechts 3 minuten nodig.
De Bach van Malloch wordt in het boekje bij de CD onderbouwd met een wetenschappelijk betoogje. Naast een aantal uit archieven opgedoken bewijsstukken wordt ook onderzoek van Malloch zelf aangevoerd. Uit zijn studie naar de uitvoeringspraktijk van 'Der Kunst der Fuge' zou blijken dat muziek steeds langzamer wordt gespeeld naarmate het moment waarop de compositie werd geschreven verder in het verleden ligt. Dat zal allemaal wel.
Veel interessanter dan de vraag of Malloch's uitvoering in overeenstemming is met de bedoeling van de componist, is de vraag of de uitvoering artistiek gezien geslaagd is. En dat is ze zeker. Ook al bent u tevreden over de uitvoering die u zelf in huis heeft, het is de moeite waard deze uiterst energieke en 'eensgezinde' opname een kans te geven.
Opvallend aan het ensemble The Boston Early Music Soloists is dat ze uiterst goed op elkaar ingespeeld lijken te zijn. Ze leveren een uitvoering waar lijn in zit. Dit valt des te meer op als we de opname vergelijken met die van La Petite Bande onder leiding van Kuijken. Hoewel Bach niet kapot kan, klinken deze Suites enigszins ongeïnspireerd, alsof ze gespeeld worden door een groep instrumentalisten die daar alleen maar zit om de eigen partij te spelen. De eenheid die we in het ensemble horen, vinden we ook terug op het niveau van de composities als geheel. Alle delen, of het nu een Gavotte of een Air is, worden in een gelijk tempo gespeeld. Bij Klemperer's uitvoering van de Suite nr. 3 (Orfeo, live opname uit 1957; de combinatie met de 4de symfonie van Brahms is niet misplaatst) worden de delen in een sterk variërend tempo gespeeld, zodat men de indruk krijgt met een aantal losstaande werken te maken te hebben, in plaats van één compositie. Niettemin heeft Klemperer's interpretatie iets groots en machtigs, een uitvoering die ik niet graag zou missen. Daar staat weer tegenover dat Malloch's Bach meer van deze tijd is, want hoe authentiek de uitvoering ook mag wezen, ongetwijfeld zijn ook mode, smaak en tijdgeest van invloed op de keuze voor een snel tempo en 'no-nonsens'. In deze post-postmoderne tijd van de modem, MTV-clips en de New World Order (d.w.z. oorlog en hongersnood) is er immers geen plaats voor langdurig romantisch zwijmelen, en voor genoeglijke zondagmiddagen met onschadelijke achtergrondmuziek. Deze tijd levert zijn eigen Bach op, en Malloch geeft daarvan een meesterlijke vertolking. Dat The Boston Early Music Soloists hun vak verstaan blijkt o.a. uit het feit dat ze ondanks de vaart die ze erin zetten, het elegante en glorieuze van deze muziek tot zijn recht weten te laten komen.
Opnametechnisch stelt de CD ook tevreden. Met name de akoestiek is erg fraai. Dit is met name belangrijk voor de trompetten en het slagwerk in de Suites nr. 3 en nr. 4 - twee werken die waarschijnlijk geschreven waren voor openluchtuitvoeringen. Het is wel jammer dat er veel bijgeluiden te horen zijn, zoals het 'ademhalen' van de violen.
Een van de grote voordelen van de authentieke uitvoeringspraktijk is dat er meer muziek past op één CD (74'17 minuten). Naast de relatief populaire Suites nr. 2 en 3 kunt u zodoende kennismaken met de wat minder bekende Suites nr. 1 en 4.
JEMELJAN HAKEMULDER