Terug
naar overzicht
Pianokwartet speelt Ten Holts' Incantatie IV
"Werk in uitvoering", zo omschrijft Simeon ten Holt zijn compositie Incantatie IV. De componist doelt daarmee op de grote artistieke vrijheid die de uitvoerenden van het muziekwerk krijgen voor wat betreft de lengte, de vorm en het karakter van het stuk. Incantatie IV is na Canto Ostinato, Lemniscaat en Horizon de vierde compositie van Ten Holt in een serie werken voor twee of meer vleugels.
Op 30 mei 1991 verzorgden Francien Hommes, Annette Middelbeek, Sander
Sittig en Kees Wieringa de wereldpremière van Incantatie, nadat zij er
meer dan een jaar op hadden gerepeteerd. Door de complexiteit van het stuk
is het namelijk zeer moeilijk uit te voeren. Daarom was het op vrijdag
24 april pas de tweede keer dat Incantatie IV werd uitgevoerd, wederom
door eerdergenoemd viertal. Plaats van handeling was het Utrechtse Muziekcentrum
Vredenburg, waar uw verslaggever zich ondanks hevige verkoudheid (met hoestbuien
!) meldde.
Verslag van een treinreis.
Bij het betreden van de grote zaal kan de avond voor mij eigenlijk al niet meer stuk. De vier Steinway-vleugels op het podium hebben iets magistraals. Het lijken wel Arabische volbloedpaarden, waarbij de rondgebouwde zaal als manege fungeert. Nadat ik weer in de realiteit ben teruggekeerd, komen de pianisten het podium op. De tastbare stilte die aan elk klassiek concert voorafgaat treedt in. Exact gelijk beginnen de musici te spelen. Patronen die elkaar aanvullen, om daarna tegen elkaar in te gaan. Sander Sittig heeft de "leiding" over het geheel. Met hoofd- of armbewegingen die voor de andere pianisten duidelijk zichtbaar zijn, geeft hij aan waar de wendingen in het stuk plaatsvinden. Na circa twintig minuten waarin het beginthema zich met subtiele klankwisselingen heeft herhaald, komt de eerste echte wending in het stuk. Na nog eens tien minuten verandert het ritme voor de eerste keer. Saaie muziek ? Allerminst. Nadat je aan de schijnbare monotonie gewend bent geraakt, begin je steeds meer te ontdekken. Het monotone van de muziek is als de cadans van een trein, die door de klank- en ritme wisselingen door verschillende landschappen rijdt. Tijdens de "treinreis" verandert ook het weer; grommende bastonen zorgen voor onweer, ijle hoge noten zijn de regendruppels daarna. Naast verschillende stemmingen zijn er ook diverse stijlen in de muziek waar te nemen. Soms is het geïmproviseerde muziek, dan weer klassiek, daarna jazz, volksmuziek en soms associeer ik de muziek zelfs met disco ?!
Niet alleen qua muziek is er inderdaad sprake van "werk in uitvoering". De vier musici op het podium spelen ruim twee uur aan één stuk, slechts onderbroken door korte individuele adempauzes. Nadat het werk is voltooid is het publiek (inclusief ondergetekende) laaiend enthousiast. Met een ietwat rood gekleurd hoofd (opwinding en ingehouden hoestaanval) verlaat ik de zaal. Vijf dagen na dato klinken de tonen van Incantatie IV nog steeds na.
CARLO NIJVEEN
Gezien 23 APRIL 1992: SIMEON TEN HOLT: Incantatie IV. Uitgevoerd
door Francien Hommes, Annette Middelbeek, Sander Sittig en Kees Wieringa,
piano.
Tijdens dit concert zijn opnames gemaakt, die in de loop van het jaar
op CD zullen verschijnen. Over de exacte datum van uitgave zal NoPapers
u te zijner tijd nader informeren.