Terug
naar overzicht
Het Engelse label Hyperion bracht onlangs op CD een integrale uitvoering van de vierenveertig Duo's voor twee violen van Bartok uit, gespeeld door de Hongaren Andras Kiss en Ferenc Balogh van het New Budapest String Quartet.
De duetten genieten niet de bekendheid van de Mikrokosmos voor piano. Dat is onterecht, want niet alleen verenigen ook de duo's als "leergang" het nuttige met het aangename, ze doen verder op zich niet onder voor hun equivalent dat de studerende pianist dient. De duo's zijn prachtige miniatuurtjes met een zeer divers karakter en als verbindende schakel hun folkloristische oorsprong. Net als bij de Mikrokosmos vallen de wonderlijke, soms wat stugge (dis)harmonieën op, afkomstig van zeer verschillende Oost- en Centraaleuropese volkeren. De stukken, door Bartok geschreven op verzoek van een Duitse vioolleraar, zijn geordend op moeilijkheidsgraad, van eenvoudig tot virtuoos.
Na enig speurwerk bleek mij dat van deze vioolmuziek reeds verscheidene uitvoeringen bestaan, waaronder eentje uit 1990 van het Endellion Quartet, uitgebracht door Virgin (VC 7 911 89-2). Zij koppelen de Duo's, op enkele CD's verspreid, aan de kwartetten van Bartok.
Kiss en Balogh geven een lyrische en nogal melancholieke uitvoering van de duetten. Zij laten zich eerder door de melodieën meeslepen dan door het dansante karakter van veel van deze stukjes. Hun spel is emotioneel en ernstig, af en toe bijna te veel van het goede voor deze bescheiden muzikale bouwwerkjes. Daarbij komt nog dat hun toonvorming wat temerig aandoet. Ze kiezen vaak voor een slepend en dik aangezet portato, waardoor de muziek erg vermoeid overkomt. Het klinkt allemaal niet bijster vitaal, waarbij dient opgemerkt te worden, dat de heren ook niet geholpen worden door de opname (noch waarschijnlijk door hun instrumenten). Het label Hyperion blinkt eerder uit door warme klanken dan heldere of analytische opnames. Wat natuurlijk zeer respectabel is in het digitale tijdperk, maar of het de vaak zeer ritmische muziek van Bartok ten goede komt is een tweede.
De vergelijking met de Virgin-uitgave bleek dan ook een wereld van verschil, door zowel opname als uitvoering. De twee leden van het Endellion Quartet gaan met veel meer fantasie te werk en bieden een sprankelende variatie aan stemmingen waardoor je onherroepelijk wordt meegesleept. Ritmisch, technisch en qua klankkleur getuigen de twee violisten van een grotere rijkdom, klaarhelder geregistreerd door de technici van Virgin. De dynamiek, zo belangrijk in deze speelse muziek, is groot, door een kien gekozen afstand tussen instrumenten en microfoons. De afstand valt bij Hyperion, zoals gebruikelijk, veel groter uit, waardoor de totaalindruk vlak en onomlijnd aandoet. De uitvoering van Kiss en Balogh is ideaal voor een regenachtige zondagmiddag, terwijl die van de leden van het Endellion Quartet er een is voor een lentedag op het platteland ergens in Oost-Europa. Waarmee ik maar gezegd wil hebben, dat de Endellion-uitvoering waarschijnlijk dichter in de buurt ligt van Bartoks bedoeling met deze volksmuziek, dan de uitvoering van Kiss en Balogh.
PAUL VAN DEN BELT