Vragen die bij me opkwamen toen het boek van Bert Oosterhout op mijn desk belandde. Gelooft u me als lezer als ik u vertel dat ik het nieuwe -kinder-boek van Bert Oosterhout bij eerste lezing heb gelezen als elk ander boek? Of is de vraag of mijn vriendschap en collegiale samenwerking met de auteur iets toe kan voegen aan een recensie meer van belang? Ik laat aan u het antwoord op al deze vragen. En wil me verder beperken tot mijn bevindingen van het eerste, al vele maanden geleden aangekondigde kinderboek van Bert Oosterhout.

De vertragingen rond de produktie van 'Kind van twee Heksen' hebben voor een belangrijk deel te maken met ontwikkelingen bij de uitgeverij, Elmar. Deze, mede dankzij een volledig gecomputeriseerde produktielijn in zeer rap tempo producerende uitgeverij was al op diverse terreinen actief, toen vorig jaar besloten werd daar nog een kinderboekenfonds aan toe te voegen. Na het zeer succesvolle zowel voor volwassenen als kinderen geschikte boek 'Diversische Sprookjes' lag natuurlijk voor de hand dat Bert Oosterhout werd benaderd om als een van de eerste auteurs een bijdrage te leveren aan een gloednieuw kinderfonds.

Er zijn vele opvattingen over het schrijven voor kinderen. Er zijn veel verschillende type kinderen. Na de trend om problematische thema's in kinderboeken onder de loupe te nemen (gescheiden of homoseksuele ouders, doodgaan enz.) komen er gelukkig weer steeds meer kinderboeken die vooral voor leesplezier willen zorgen. Boeken met avontuur, fantasie en/of humor.

Bert Oosterhout hoort duidelijk bij deze groep schrijvers. Kind van twee heksen lijkt vooral bedoeld om kinderen te entertainen. Humor is dan ook rijkelijk in het boekje vertegenwoordigd. Niet zo verwonderlijk als we bedenken dat Bert naast schrijver ook nog cabaretier is. En lezers van NoPapers kennen natuurlijk ook zijn humoristische gedichten voor kinderen.

Toch vraag ik me af of alle humor bij de doelgroep, kinderen die al zelf kunnen lezen, aanslaat. Een goed kinderboek is altijd voor verschillende leeftijdscategorieën geschikt. Dat de namen van de hoofdpersonen ontleend zijn aan dichtvormen, zal wel vooral aan voorlezers besteed zijn. Sommige humor in het boek klatert je tegemoet. Zoals in het eerste hoofdstuk als Sonnetina haar eerste woordje blijkt te hebben gezegd. Omdat heksen niet graag hun handen vuil maken, brengen ze Sonnetina met toveren groot. De spreuk waarmee ze schone luiers krijgt, blijkt echter zo veelvuldig benut, dat de kwade heks Villanel ineens met een luier om rondloopt. Een leuke vondst die ook bij al mijn huisgenoten -van diverse leeftijden- goed bleek voor een schaterlach. Andere humor is echter veel bedekter. Het lijkt erop dat de auteur bevreesd was een woord teveel te gebruiken. De bijna en passante manier waarop veel humoreske vondsten worden verteld, lijken me echter juist kinderen die zelf lezen snel te ontgaan.

De grote vraag bij Kind van twee heksen is voor mij of de auteur er in geslaagd is een toon en stijl te vinden, die kinderen echt zal aanspreken. Schrijven voor kinderen is een specialistisch, niet eenvoudig vak. Dat voor kinderen geschreven literatuur aan heel andere eisen moet voldoen, hoeft verder geen betoog. Wat dan een specifiek voor kinderen geschikt taalgebruik is, houdt al zolang er voor kinderen geschreven wordt, de gemoederen bezig.

Bert staat duidelijk op het standpunt dat je niet persé moeilijke woorden hoeft te vermijden. Een standpunt dat ik deel. Immers, je mag kinderen best een uitdaging aanbieden, ook in het kader van de groei van hun woordenschat. Maar soms schiet hij door in zijn opvatting. Gelukkig had ook uitgeverij Elmar een verstandige redacteur. Die bijvoorbeeld in de archaïsche uitdrukking 'hij moet maar lijden wat hem overkomt' lijden veranderde in 'voelen' (blz. 24).

Sonnetina is ook wel een erg slim meiske. In het eerste hoofdstuk nog baby, in het derde hoofdstuk al de slimme bedenkster van een manier om de ambtenaar van de Heksenopsporingsdienst om de tuin te leiden. Er is veel voor te zeggen om de hoofdfiguur van een kinderboek tot slim kind te verheffen. Maar het taalgebruik van Sonnetina doet soms wel heel erg volwassen en dan ook nog van zeer veel psychologische (zelf) inzicht getuigend aan.

De auteur heeft gekozen voor min of meer op zichzelf staande hoofdstukken. Handig om als voorlezende ouder een duidelijke afsluiting te hebben. Maar helaas ging deze structuur wel ten koste van een heldere en opbouwende verhaallijn.Wellicht heeft de auteur een snelle ontwikkeling in de tijd voor ogen gehad. De snel toenemende slimheid van Sonnetina zou door zo'n ontwikkeling te verklaren zijn. Maar dit blijkt niet uit het verhaal en is ook minder waarschijnlijk aangezien de auteur van meet af aan meerdere boeken over het Kind van twee Heksen voor ogen had.

Ook de, overigens prachtige, nergens teveel suggererende illustraties van Dirkje Kuik maken geen gewag van een groeiende Sonnetina na hoofdstuk een.

Het accent van het boek ligt meer bij gebeurtenissen dan bij karakters. Aan de manier waarop gepoogd is de schrijfstijl luchtig te houden, is goed te merken dat naar grote voorgangers als Godfried Bomans en Annie M.G. Schmidt is gekeken. Misschien net iets te lang. Want als er dan al een hoofdstuk uit moest vallen, is kennelijk eerder gekozen voor het verhaal van bijvoorbeeld het als kat meeleven met de huiskat, wat al in zovele andere verhalen is gedaan, dan het thans uitgevallen hoofdstuk 'Meedoen met de loterij' dat veel oorspronkelijker is. (Dit hoofdstuk is nu gepubliceerd in NoPapers, zie KINDV0006.HTML) Een meer ervaren kinderboekenredacteur had die misser zeker niet gemaakt.

Toch is Kind van twee heksen alles bij elkaar een leuk boekje. Lichtvoetig, lekker om te lezen of voor te lezen. Het hele verhaal over de door twee samenwonende heksen, een kwade en een goede, gekidnapte baby die opgroeit door toverkracht, getuigt van een originele geest en durf. De auteur durft ook te kiezen voor minder voor de hand liggende oplossingen. In de strijd tussen witte en zwarte magie, wint soms ook het kwade. Zo eindigt de lastige buurman als klapstoeltje, lekker handig voor onderweg op reis.

Helaas is uitgeverij Elmar inmiddels teruggekomen op haar plannen voor een kinderboekenfonds en zullen alleen nog lopende produkties het tot boekbezorging brengen. Het is te hopen dat deel 2 van Kind van twee heksen, dat de auteur al voltooid heeft, of bij Elmar, of bij een andere uitgeverij in druk zal kunnen verschijnen. Want wat wie dan ook zegt: Bert blijft een auteur die alleen al vanwege originaliteit, durf en humor zeker door moet gaan met schrijven.

MARJA OOSTERMAN

© St. NoPapers