Steeds anders en steeds hetzelfde:
lezingen over het moderne soefisme

Wat is het soefisme?
Het soefisme wordt meestal omschreven als de 'mystieke tak' van de Islam. Dit betekent dat binnen de Islam, het de soefi's waren die een 'vereniging' met de geliefde 'Allah' zochten. De naam is volgens de meeste bronnen afgeleid van het woord 'Soef', dat wol betekent. Dit omdat de soefi's ruwe witte wollen kleren droegen. De omschrijving 'mystieke tak' van de Islam is om een aantal redenen erg beperkt:

  1. De soefi's gingen (en gaan) er vanuit dat er een overstijgende eenheid ten grondslag ligt aan het universum. Deze kan Allah genoemd worden. De naam is echter niet van belang. Een naam geven kan een beperking zijn, omdat de bij de naam horende associaties kunnen leiden tot een verstarrend begrip. Zo vervangen dogma's een open houding .Het universum is levend, ontwikkelt zich en is niet te vangen in een begrip. Dit heeft tot gevolg gehad dat de soefis ook contact hadden met vertegenwoordigers van andere 'geloven'. Zo zijn er veel verhalen dat de soefi's in de perioden van de kruistochten contact hadden met (en inzichten en meningen uitwisselden met) de tempeliers. Dit was trouwens een van de redenen waarom de tempeliers in de ogen van de kerk 'suspect' waren. Kortom de soefi's probeerden de tegenstellingen tussen diverse vormen van religie te overstijgen. Hierbij wordt ook gebruik maakt van muziek en dans. De 'dansende derwisjen' zijn vaak lid van een soefi-broederschap.
  2. Een praktischer reden om de bovenstaande omschrijving te relativeren is dat Hazrat Inayat Khan het Soefisme 'los heeft gekoppeld' van de Islam. Deze man kwam naar het westen aan het begin van deze eeuw om zijn visie op het soefisme uit te dragen. Hiermee werd het soefisme meer een tak van de 'Eeuwige wijsheid'. De 'Eeuwige wijsheid' gaat er vanuit dat veel spirituele manieren van denken en doen in laatste instantie een vertaling zijn van 'het ongrijpbare' achter de wereld der verschijnselen. Deze 'vertalingen' zijn aangepast aan de tijd en de cultuur. Een 'levende' benadering van...

Fazal Inayat-Khan
De schrijver van het boek 'Modern soefisme' ziet het soefisme als een fontein, die altijd hetzelfde is en tegelijkertijd altijd verandert en uniek is. Fazal Inayat-Khan is een kleinzoon van de hierbovengenoemde Hazrat Inayat-Khan. Hij was van 1968 tot 1982 leider van de internationale soefibeweging. Daarna was hij tot zijn dood in 1990 leider van de door hem opgerichte 'The Sufi Way'. Het boek bevat 16 door hem gegeven lezingen uit de periode 1978-1990. In de inleiding wordt aangegeven dat hij 'moeite' had met de publicatie van deze lezingen. Zijn manier van lezingen geven was 'stromend en veranderend', een boek is statisch en vastgelegd.

Modern Soefisme
Een soort rode draad in het boek is volgens de redactie 'de nieuwe queeste van de mens'. Essentieel bij deze nieuwe queeste is dat de mens zelf antwoorden moet zoeken en vinden op de levensvragen. De in dit boek gepresenteerde lezingen kunnen een hulp zijn bij dit proces.
Inayat-Khan baseert zich op mystiek, (trans-persoonlijke) psychologie en natuurwetenschap om dit doel te bereiken. Onderwerpen die in het boek aan de orde komen zijn onder andere: - Klassiek en modern soefisme - Seksualiteit, spiritualiteit en liefde - Geloof en overtuiging - Verkregen en verworven wijsheid.
Een aantal kernbegrippen in het boek zijn: evenwicht verkrijgen in tegenstellingen, koppeling praktijk en theorie en de verdere ontwikkeling van individu en mensheid. Hierbinnen is de rol van het 'spirituele', het verborgene, datgene wat zich achter de horizon bevindt binnen het gezichtsveld te brengen. Het spirituele is een 'beeld' van de nog niet gemanifesteerde mogelijkheden van de mens. Ieder individu dat een deel van zijn/haar mogelijkheden (potentieel) gebruikt (actualiseert) helpt de gehele mensheid verder. Na biologische en emotioneel-intellectuele ontwikkeling volgt spirituele ontwikkeling voor individu en mensheid. Dit zal op langere termijn leiden tot grote evolutionaire ontwikkelingen.
Het is vreemd dat een samenleving die gebaseerd is op 'groei', de huidige mens als eindstation van de evolutie ziet. Misschien is dit zo omdat groei voornamelijk als materieel gezien wordt. Inayat-Khan benadert groei meer als een constante wisselwerking tussen het materiële en het spirituele.
Wat opvalt tijdens het lezen is de praktische, heldere en brede benadering van de onderwerpen. Jezus, Planck, Einstein, Capra, Le Corbusier en Boeddha, we komen ze allemaal tegen. Een boek dat zowel een goed beeld geeft van het hedendaagse soefisme, als een aantal fundamentele problemen van de moderne mens behandelt. Door de samenhang tussen de diverse aangesneden onderwerpen ontstaat een goed beeld van het hedendaagse soefisme en de bijdrage die deze visie kan leveren aan persoonlijke en maatschappelijke ontwikkelingen.

JAN SPRONG

©St. NoPapers

Terug naar overzicht