Yvonne's Reis

terug	YVONNE'S REIS Haar ogen kijken over mij heen uit naar een land dat ver en onbekend is voor mij, maar niet voor haar, want zij was er en durfde het risico te nemen, dat haar, en waarschijnlijk veel meer mensen bevrijdde van de klemmendste band: angst voor het onbekende. Dan zegt ze: "Wanneer je in jezelf gelooft, werkelijk gelooft dat je iets kunt, dan kan je dat." Yvonne's reis begon drie jaar geleden toen zij besloot te gaan schrijven met een ter dood veroordeelde. Deze beslissing nam ze niet lichtvaardig. Ze besefte, dat ze een door haar uitgestoken hand niet zomaar terug zou kunnen trekken. Ze wilde het nog resterende leven van haar, toen nog onbekende, 'penpal' een beetje lichter, een beetje blijer maken en hem zéker niet een volgende klap toedienen door ineens maar te stoppen met schrijven. Zou ze dit wel aankunnen? Aanwillen? "Ja" was na lang en gedegen nadenken het antwoord en ze ging op zoek naar een website waar ze penpal-verzoeken van ter dood veroordeelden kon vinden. Daar vond ze Darwin's verzoek op de site van de Oklahoma Coalition to Abolish the Death Penalty, de OCADP. Haar keus voor een gevangene uit Oklahoma lag in het feit dat het de zwaarst beveiligde gevangenis van de USA is en de gevangenen er op onmenselijke wijze gehuisvest worden. Haar keus voor een Afro-Amerikaan werd ingegeven door het feit dat racisme helaas meespeelt in de strafvoering van de USA. Deze feiten waren haar al een beetje bekend toen de correspondentie aanving. In de loop van deze laatste drie jaar, en zéker sinds haar bezoek aan de zesentwintigjarige Darwin, heeft ze daar voldoende trieste bewijzen van gevonden. En na drie jaar waarin hun vriendschap en wederzijdse waardering almaar toenam, deed de wens om elkaar in levende lijve te ontmoeten dat ook en zette zij de figuurlijke stap. Want zij was van hen tweeën de enige die daar toe in staat was. Nu, na haar reis, vertelt ze daarover met stralende ogen. Ze heeft iets heel waardevols gedaan als 'bijproduct' van haar eigen afwijzing van zoiets als de doodstraf. Ze heeft een vriend gevonden en hij haar. "Zijn einde zal niet meer zo lang op zich laten wachten nu..." weet ze. "Dat maakt het extra moeilijk". Maar ze is van plan om er tot het laatst voor hem te blijven. Dat dit niet meevalt in de praktijk, daar is ze allang achter, want Darwin is niet meer één van de vijfendertighonderdzeventien gezichtsloze ter dood veroordeelden voor haar. 3517 is het aantal ter dood veroordeelden dat Amerika telde op 1 juli 2003. 49 zijn vrouw en 82 werden tot de doodstraf veroordeeld toen ze nog minderjarig waren. Bereid als Yvonne is de laatste jaren, maanden met Darwin mee te leven, neemt ze willens en wetens het risico om straks zelf ook de pijn van het laatste afscheid te dragen. "Tussen incalculeren en de werkelijkheid ligt toch nog wel enig verschil", zegt ze daar zelf schouderophalend over en volgt met haar ogen het volgende vliegtuig dat straks zijn landing op Schiphol zal maken. Zoveel hindernissen moesten genomen. Er was in de eerste plaats Yvonne's eigen handicap, een reuzenbeperking, maar er waren ook de twee thuisblijvende gehandicapte dochters; er waren de twee honden, de 5 katten. Yvonne en Jos dragen zorg voor zovelen dat het al moe maakt alleen daar over te schrijven. Waar een wil is is altijd een weg, dus voor de thuishaven werd alles 'gewoon' geregeld, zoals Yvonne en haar levenspartner dat gewend zijn. Gewoon alles doen wat er gedaan moet worden zonder gezeur, want dat brengt je nergens. Een vliegreis kun je als rolstoelgebonden persoon niet boeken met een last-minute arrangement. Er moeten allerlei extra's al van tevoren vast staan zoals het vervoer tussen de verschillende luchthavens, onderdak, er moest beademingsapparatuur voor Yvonne mee, een handzamer rolstoeltje dan degene die ze thuis gebruikt en werkelijk álle afspraken moesten van tevoren gecheckt en dubbel gecheckt. De tickets hebben Yvonne en Jos via Internet besteld. Na betaling is daar een elektronisch ticket van gemaakt, dus toen ze aankwamen op Schiphol was het een kwestie van inchecken, hetgeen al binnen een kwartier gedaan was en vervolgens was het alleen maar een kwestie van afwachten. Yvonne vertelt verder: "Sinds de aanslagen van 11 september 2001 is er een verscherpte bewaking en zeker vliegtuigen op Amerika worden extra bewaakt en er wordt ook heel veel aan je gevraagd. Maar ondanks deze vertraging verliep alles eigenlijk vlekkeloos. Heel snel. En mijn handicap heeft de wachttijd zeker niet verhoogd. Ik durf te zeggen, dat het door deze handicap juist makkelijker is geworden. Voor een heel groot deel is het hierdoor mogelijk de 'security' te omzeilen. Je wordt wel gecontroleerd en er worden nu ook wel veel vragen aan je gesteld, maar er zijn voor jou als rolstoelster geen lange wachtrijen." Ik vroeg Yvonne ook naar de hulp die er aanwezig is voor mindervaliden in het vliegtuig zelf. "Je kunt gebruik maken van 'meet and assist'. Dan wordt je geholpen op het vliegveld en ook naar je vliegtuig toe. Op het moment dat je dan met je rolstoel bij het vliegtuig komt, komt er een smal vliegtuigstoeltje, een aisle chair. Daar word je door de 'meet and assist'-medewerker in overgezet en daarmee word je naar je vliegtuigstoel gereden waarin je dan weer wordt geholpen door deze 'meet and assisters." Ze besluit voldaan: "En ook dát was allemaal perfect geregeld." De vliegtuigstoelen waren voor Yvonne ook 'heel goed te doen'. En ze hebben best lang in dat vliegtuig gezeten, dus ze heeft ze uitputtend kunnen testen. Van Amsterdam naar Memphis was dat ongeveer negen uur en in Memphis hebben ze een overstap gemaakt naar Dallas. Deze vlucht nam ongeveer anderhalf uur in beslag. In Memphis hadden ze wel ook anderhalf uur moeten wachten op hun verbindingsvlucht, maar deze wachttijd had ook hoegenaamd geen problemen opgeleverd. Daar waren ze dan in Dallas. Een lange vlucht achter de rug en ze waren nog lang niet bij het plaatsje waar ze naar toe moesten, McAlester in de staat Oklahoma. Ze hadden van tevoren vervoersproblemen voorzien en ook van tevoren alles uitgedacht. Want, zoals eerder gezegd, je kunt als gehandicapte echt het best alles van tevoren regelen en niets, of zo weinig mogelijk aan het toeval overlaten. Alleen Yvonne heeft haar rijbewijs en ze kan uitsluitend in haar eigen aangepaste auto rijden. Derhalve waren ze in de USA aangewezen op de Greyhound bus. Van tevoren bedachten ze: 'Nemen we een hotel bij het vliegveld voor de eerste nacht in Dallas om vervolgens de volgende dag naar de bus-terminal te gaan van de Greyhound? Of: gaan we gelijk vanaf het vliegveld naar down-town Dallas om dáár te overnachten?' Terwijl ze hierover gebogen zaten, kwam Yvonne op het idee een vriendin te benaderen. Dat was Elizabeth uit Indiana, die ook net als zij met een ter dood veroordeelde correspondeerde in een dodencel in Oklahoma. Deze man, Jay, werd vorig jaar geëxecuteerd. Het vriendschappelijke contact van Elizabeth en Yvonne werd in die tijd een vaststaand gegeven. Yvonne mailde haar met de vraag wat zij dacht dat zij en Jos qua vervoer het best zouden kunnen doen. Elizabeth had immers ook van Indiana op Dallas gevlogen en in een mail liet ze Yvonne weten dat haar voormalige schrijfmaat familie had in Irving en vertelde ze in deze mail: "Neem maar contact met ze op via e-mail en vertel wat er aan de hand is. Misschien dat zij jullie wel verder kunnen helpen." Yvonne had háár e-mail nog niet verstuurd of het antwoord uit Irving kwam al. "Wij Texanen zijn gastvrij. Wij bieden jullie aan om je van het vliegveld te halen. Dan brengen we jullie naar een hotel, dat we ook voor jullie willen boeken en de volgende dag brengen we jullie naar de bus-terminal." En zo gebeurde het. Yvonne lacht. "Het was een keurig hotel en de volgende morgen kregen we een echt Amerikaans ontbijt geserveerd waar het vet vanaf droop. En, omdat we pas 's middags om 12 uur bij de Greyhound moesten zijn, hebben deze mensen ons eerst nog een rondleiding gegeven door Irving en Dallas." Weer demonstreert Yvonne het grote voordeel van vooruitzien. Ze had enige dagen voor ze vertrokken een Greyhoundbus besteld, welke over een zgn. 'lift-equipment' zou moeten beschikken. Eenmaal bij de busterminal gearriveerd, kochten ze kaarten en wachtten een klein uur tot de bus arriveerde, die inderdaad een lift beschikbaar had voor Yvonne en weer... alles verliep vlekkeloos. Yvonne's verzoek van tevoren om de gelegenheid te krijgen om onderweg door haar reisgezel en tevens maatje geassisteerd te kunnen worden, werd gehonoreerd met een kortingskaart voor dat maatje. De rit van meer dan vier uur door het 'echte' Amerika leverde voor hen op deze wijze niets dan goede indrukken op. Deze 'poor peoples-transportation' bracht hen op plekken waar de 'gewone' Amerika-toerist niets heeft te zoeken en dit nu juist maakte het tot een opmerkelijke en onvergetelijke bustocht. In McAlester is de Staatsgevangenis van Oklahoma gelegen. Toen Yvonne en Jos aankwamen, stond daar Darwin's vader hen op te wachten. En ook al hadden ze elkaar slechts één keer telefonisch gesproken en een stuk of wat e-mails uitgewisseld, het 'clickte' meteen met deze man, die hen figuurlijk allang in zijn armen had gesloten en die hele week vrijaf van zijn werk had genomen om bij hen te zijn. In de dagen die aan de bezoeken voorafgingen heeft hij Jos en Yvonne het Tulsa laten zien waar Darwin is opgegroeid. Door te zien waar Darwin is opgegroeid, waar hij heeft geleefd toen hij nog vrij was is het beeld dat Yvonne van Darwin had en gevormd was door zijn brieven en de foto's die hij haar door de jaren heen in zijn gevangenschap heeft gestuurd, completer geworden. De bezoeken. Het werden er vijf, die plaatsvonden woensdag t/m zondag. Yvonne en Darwin hadden van tevoren allebei een verzoek ingediend voor verlenging van het aantal toegestane bezoekuren. De gevangenen in de dodencel mogen normaal gesproken van woensdag t/m zondag 4 uur bezoek ontvangen. Dat kan verdeeld worden zoals je zelf wilt. Eén keer vier uur of twee keer twee uur of anders, maar toch... het blijft weinig, vooral als daarvoor zo'n verre reis is gemaakt. De verzoeken werden gehonoreerd. De staatsgevangenis kende hen elf uur toe. Dat werden vier bezoeken van twee uur en een laatste van drie uur. Darwin is gehuisvest in de H-unit van de Staatsgevangenis. De ter dood veroordeelden zitten hier onder de grond in een bunker van beton, waar nimmer daglicht doordringt. 23 uur per dag zitten de gevangenen twee aan twee opgesloten in hun cel. Vijfmaal per week mogen ze in groepjes van vijf á zes een uur doorbrengen in een "exercise yard", een kooi van beton met bovenin tralies waar nog geen spatje regen door kan. Bij het betreden van de H-unit dient het bezoek identiteitspapieren en eventuele autosleutels af te geven. Uitgezonderd een Bijbel mag er niets mee naar binnen. Na gefouilleerd te zijn gaat de deur open en daarna achter je op slot. Valide personen gaan daarna met de trap naar de bezoekersruimte. Yvonne nam daarvoor de lift. Bij het verlaten van de lift zag ze de brancard staan waar de ter dood veroordeelde op wordt afgevoerd na zijn/haar executie. Hierna moest ze door een lange gang die uitkomt in de bezoekersruimte. H-unit is opgedeeld in vieren. Per deel zijn er vier cellen waar de gevangen hun bezoek ontvangen. Praten is alleen mogelijk d.m.v. een telefoon. Je bent van elkaar gescheiden door glas en tralies. Per raam is er één vast houten krukje waarop het slecht zitten is. Aan het eind van het bezoek gaat er een belletje en is het voorbij. "Corresponderen met een ter dood veroordeelde, zou jij dit nu aanbevelen of zou je zeggen: beter van niet?" is mijn vraag. Ze aarzelt. Tenslotte kan ze alleen haar eigen verhaal vertellen. Een ieder heeft voor zichzelf te beslissen of deze stap nu wel een wijze is. "Dat ligt heel persoonlijk" zegt ze uiteindelijk. "Mijn leven heeft het meerwaarde gegeven. Het is een heel belangrijk onderdeel van mijn leven geworden en ikzelf heb geen moment spijt dat ik hier drie jaar geleden voor koos. Voor ik ben vertrokken heb ik mezelf verdiept in wat ik aan zou kunnen treffen. Dat het een emotionele ontmoeting zou worden, dat stond vast. De vriendschap die we in deze jaren hebben opgebouwd is heel intens, heel mooi. En nu... elkaar zien, elkaar spreken...vijf dagen lang... het samenzijn heeft heel diepe indruk op me gemaakt en ook het moment van afscheid, het niet weten of je elkaar ooit nog zult zien... dat heeft ons alle twee heel veel gedaan. Je leeft heel intens." Hoe belangrijk, hoe ingrijpend het allemaal voor Darwin is geweest dat Yvonne er is, blijkt ook uit deze passage uit een brief die hij haar achteraf schreef: Elke dag in H-unit voelt alsof je levend begraven bent. Ik heb geleerd om soms m'n gevoel uit te schakelen , omdat alles waar je om geeft je hier afgenomen wordt. Er zijn geen ramen, er is geen frisse lucht om in te ademen en er is nooit een kans op een liefdevolle omhelzing van je familie of vrienden. Na 6 ½ jaar onder de grond hier in H-unit zou je verwachten dat ik er aan gewend zou zijn. Ik ben er helemaal niet aan gewend en heb niet geaccepteerd dat ik hier zit. Maar ik beschouw het iedere dag als een gevecht, want echt…. zo voelt het. Je kan je zelf er tegen wapenen en het gevecht iedere dag aan gaan of je kan toegeven aan de situatie en accepteren en geloven dat je in de dodencel thuis hoort. Eerlijk gezegd zijn er tijden dat ik het gevoel heb dat bijna iedereen hier heen en weer geslingerd wordt tussen beide gevoelens. Maar hoe dan ook, deze plek is gebouwd om je te breken, je niet meer in het leven te laten geloven en er voor te zorgen dat het je uiteindelijk niet meer kan schelen wat de uitkomst van je beroepsprocedure zal zijn, zolang de horror van het iedere dag wakker worden in H-unit maar over is. Mijn vriendschap met jou is één van de voornaamste redenen waardoor ik in staat ben om tegen mijn doodstraf te blijven vechten. Het is heel lang moeilijk geweest om in iemand te geloven, iemand volledig te vertrouwen. Het betekent alles voor me om de speciale vriendschap die wij delen, te mogen ervaren. Het positieve wat jij mij brengt heeft me tot een prettiger persoon gemaakt. En het heeft me geleerd hard m'n best te doen om hindernissen die het leven brengt te doorstaan. Soms gebeuren er dingen in je leven waar je niet op voorbereid bent en geloof me dit is zo'n situatie. Maar ik geloof, als je een "echte" vriend achter je hebt staan, je alle moeilijkheden kunt overwinnen. En de e-mails die sindsdien van Darwin's vader en rest van de familieleden aan Yvonne worden geschreven, worden nu allemaal besloten met de zin: Liefs van jullie nieuwe familie uit Oklahoma. Leiden, december 2003 Loes Flendrie

YVONNE'S REIS

Haar ogen kijken over mij heen uit naar een land dat ver en onbekend is voor mij, maar niet voor haar, want zij was er en durfde het risico te nemen, dat haar, en waarschijnlijk veel meer mensen bevrijdde van de klemmendste band: angst voor het onbekende.
Dan zegt ze: "Wanneer je in jezelf gelooft, werkelijk gelooft dat je iets kunt, dan kan je dat."

Yvonne's reis begon drie jaar geleden toen zij besloot te gaan schrijven met een ter dood veroordeelde.
Deze beslissing nam ze niet lichtvaardig.
Ze besefte, dat ze een door haar uitgestoken hand niet zomaar terug zou kunnen trekken. Ze wilde het nog resterende leven van haar, toen nog onbekende, 'penpal' een beetje lichter, een beetje blijer maken en hem zéker niet een volgende klap toedienen door ineens maar te stoppen met schrijven.
Zou ze dit wel aankunnen? Aanwillen?

"Ja" was na lang en gedegen nadenken het antwoord en ze ging op zoek naar een website waar ze penpal-verzoeken van ter dood veroordeelden kon vinden.
Daar vond ze Darwin's verzoek op de site van de Oklahoma Coalition to Abolish the Death Penalty, de OCADP.
Haar keus voor een gevangene uit Oklahoma lag in het feit dat het de zwaarst beveiligde gevangenis van de USA is en de gevangenen er op onmenselijke wijze gehuisvest worden.
Haar keus voor een Afro-Amerikaan werd ingegeven door het feit dat racisme helaas meespeelt in de strafvoering van de USA.
Deze feiten waren haar al een beetje bekend toen de correspondentie aanving. In de loop van deze laatste drie jaar, en zéker sinds haar bezoek aan de zesentwintigjarige Darwin, heeft ze daar voldoende trieste bewijzen van gevonden.

En na drie jaar waarin hun vriendschap en wederzijdse waardering almaar toenam, deed de wens om elkaar in levende lijve te ontmoeten dat ook en zette zij de figuurlijke stap.
Want zij was van hen tweeën de enige die daar toe in staat was.
Nu, na haar reis, vertelt ze daarover met stralende ogen. Ze heeft iets heel waardevols gedaan als 'bijproduct' van haar eigen afwijzing van zoiets als de doodstraf.
Ze heeft een vriend gevonden en hij haar.
"Zijn einde zal niet meer zo lang op zich laten wachten nu..." weet ze. "Dat maakt het extra moeilijk".
Maar ze is van plan om er tot het laatst voor hem te blijven. Dat dit niet meevalt in de praktijk, daar is ze allang achter, want Darwin is niet meer één van de vijfendertighonderdzeventien gezichtsloze ter dood veroordeelden voor haar. 3517 is het aantal ter dood veroordeelden dat Amerika telde op 1 juli 2003. 49 zijn vrouw en 82 werden tot de doodstraf veroordeeld toen ze nog minderjarig waren.
Bereid als Yvonne is de laatste jaren, maanden met Darwin mee te leven, neemt ze willens en wetens het risico om straks zelf ook de pijn van het laatste afscheid te dragen.
"Tussen incalculeren en de werkelijkheid ligt toch nog wel enig verschil", zegt ze daar zelf schouderophalend over en volgt met haar ogen het volgende vliegtuig dat straks zijn landing op Schiphol zal maken.

Zoveel hindernissen moesten genomen.
Er was in de eerste plaats Yvonne's eigen handicap, een reuzenbeperking, maar er waren ook de twee thuisblijvende gehandicapte dochters; er waren de twee honden, de 5 katten. Yvonne en Jos dragen zorg voor zovelen dat het al moe maakt alleen daar over te schrijven.
Waar een wil is is altijd een weg, dus voor de thuishaven werd alles 'gewoon' geregeld, zoals Yvonne en haar levenspartner dat gewend zijn.
Gewoon alles doen wat er gedaan moet worden zonder gezeur, want dat brengt je nergens.

Een vliegreis kun je als rolstoelgebonden persoon niet boeken met een last-minute arrangement. Er moeten allerlei extra's al van tevoren vast staan zoals het vervoer tussen de verschillende luchthavens, onderdak, er moest beademingsapparatuur voor Yvonne mee, een handzamer rolstoeltje dan degene die ze thuis gebruikt en werkelijk álle afspraken moesten van tevoren gecheckt en dubbel gecheckt.
De tickets hebben Yvonne en Jos via Internet besteld. Na betaling is daar een elektronisch ticket van gemaakt, dus toen ze aankwamen op Schiphol was het een kwestie van inchecken, hetgeen al binnen een kwartier gedaan was en vervolgens was het alleen maar een kwestie van afwachten.
Yvonne vertelt verder:
"Sinds de aanslagen van 11 september 2001 is er een verscherpte bewaking en zeker vliegtuigen op Amerika worden extra bewaakt en er wordt ook heel veel aan je gevraagd. Maar ondanks deze vertraging verliep alles eigenlijk vlekkeloos. Heel snel. En mijn handicap heeft de wachttijd zeker niet verhoogd. Ik durf te zeggen, dat het door deze handicap juist makkelijker is geworden. Voor een heel groot deel is het hierdoor mogelijk de 'security' te omzeilen. Je wordt wel gecontroleerd en er worden nu ook wel veel vragen aan je gesteld, maar er zijn voor jou als rolstoelster geen lange wachtrijen."
Ik vroeg Yvonne ook naar de hulp die er aanwezig is voor mindervaliden in het vliegtuig zelf.

"Je kunt gebruik maken van 'meet and assist'. Dan wordt je geholpen op het vliegveld en ook naar je vliegtuig toe. Op het moment dat je dan met je rolstoel bij het vliegtuig komt, komt er een smal vliegtuigstoeltje, een aisle chair. Daar word je door de 'meet and assist'-medewerker in overgezet en daarmee word je naar je vliegtuigstoel gereden waarin je dan weer wordt geholpen door deze 'meet and assisters."
Ze besluit voldaan: "En ook dát was allemaal perfect geregeld."
De vliegtuigstoelen waren voor Yvonne ook 'heel goed te doen'.
En ze hebben best lang in dat vliegtuig gezeten, dus ze heeft ze uitputtend kunnen testen. Van Amsterdam naar Memphis was dat ongeveer negen uur en in Memphis hebben ze een overstap gemaakt naar Dallas. Deze vlucht nam ongeveer anderhalf uur in beslag. In Memphis hadden ze wel ook anderhalf uur moeten wachten op hun verbindingsvlucht, maar deze wachttijd had ook hoegenaamd geen problemen opgeleverd.

Daar waren ze dan in Dallas.
Een lange vlucht achter de rug en ze waren nog lang niet bij het plaatsje waar ze naar toe moesten, McAlester in de staat Oklahoma.
Ze hadden van tevoren vervoersproblemen voorzien en ook van tevoren alles uitgedacht. Want, zoals eerder gezegd, je kunt als gehandicapte echt het best alles van tevoren regelen en niets, of zo weinig mogelijk aan het toeval overlaten.
Alleen Yvonne heeft haar rijbewijs en ze kan uitsluitend in haar eigen aangepaste auto rijden. Derhalve waren ze in de USA aangewezen op de Greyhound bus.
Van tevoren bedachten ze:
'Nemen we een hotel bij het vliegveld voor de eerste nacht in Dallas om vervolgens de volgende dag naar de bus-terminal te gaan van de Greyhound? Of: gaan we gelijk vanaf het vliegveld naar down-town Dallas om dáár te overnachten?'
Terwijl ze hierover gebogen zaten, kwam Yvonne op het idee een vriendin te benaderen.
Dat was Elizabeth uit Indiana, die ook net als zij met een ter dood veroordeelde correspondeerde in een dodencel in Oklahoma. Deze man, Jay, werd vorig jaar geëxecuteerd.
Het vriendschappelijke contact van Elizabeth en Yvonne werd in die tijd een vaststaand gegeven.
Yvonne mailde haar met de vraag wat zij dacht dat zij en Jos qua vervoer het best zouden kunnen doen. Elizabeth had immers ook van Indiana op Dallas gevlogen en in een mail liet ze Yvonne weten dat haar voormalige schrijfmaat familie had in Irving en vertelde ze in deze mail: "Neem maar contact met ze op via e-mail en vertel wat er aan de hand is. Misschien dat zij jullie wel verder kunnen helpen."
Yvonne had háár e-mail nog niet verstuurd of het antwoord uit Irving kwam al.
"Wij Texanen zijn gastvrij. Wij bieden jullie aan om je van het vliegveld te halen. Dan brengen we jullie naar een hotel, dat we ook voor jullie willen boeken en de volgende dag brengen we jullie naar de bus-terminal."
En zo gebeurde het.
Yvonne lacht.
"Het was een keurig hotel en de volgende morgen kregen we een echt Amerikaans ontbijt geserveerd waar het vet vanaf droop. En, omdat we pas 's middags om 12 uur bij de Greyhound moesten zijn, hebben deze mensen ons eerst nog een rondleiding gegeven door Irving en Dallas."

Weer demonstreert Yvonne het grote voordeel van vooruitzien.
Ze had enige dagen voor ze vertrokken een Greyhoundbus besteld, welke over een zgn. 'lift-equipment' zou moeten beschikken.
Eenmaal bij de busterminal gearriveerd, kochten ze kaarten en wachtten een klein uur tot de bus arriveerde, die inderdaad een lift beschikbaar had voor Yvonne en weer... alles verliep vlekkeloos. Yvonne's verzoek van tevoren om de gelegenheid te krijgen om onderweg door haar reisgezel en tevens maatje geassisteerd te kunnen worden, werd gehonoreerd met een kortingskaart voor dat maatje. De rit van meer dan vier uur door het 'echte' Amerika leverde voor hen op deze wijze niets dan goede indrukken op. Deze 'poor peoples-transportation' bracht hen op plekken waar de 'gewone' Amerika-toerist niets heeft te zoeken en dit nu juist maakte het tot een opmerkelijke en onvergetelijke bustocht.

In McAlester is de Staatsgevangenis van Oklahoma gelegen. Toen Yvonne en Jos aankwamen, stond daar Darwin's vader hen op te wachten.
En ook al hadden ze elkaar slechts één keer telefonisch gesproken en een stuk of wat e-mails uitgewisseld, het 'clickte' meteen met deze man, die hen figuurlijk allang in zijn armen had gesloten en die hele week vrijaf van zijn werk had genomen om bij hen te zijn. In de dagen die aan de bezoeken voorafgingen heeft hij Jos en Yvonne het Tulsa laten zien waar Darwin is opgegroeid. Door te zien waar Darwin is opgegroeid, waar hij heeft geleefd toen hij nog vrij was is het beeld dat Yvonne van Darwin had en gevormd was door zijn brieven en de foto's die hij haar door de jaren heen in zijn gevangenschap heeft gestuurd, completer geworden.

De bezoeken.
Het werden er vijf, die plaatsvonden woensdag t/m zondag.
Yvonne en Darwin hadden van tevoren allebei een verzoek ingediend voor verlenging van het aantal toegestane bezoekuren. De gevangenen in de dodencel mogen normaal gesproken van woensdag t/m zondag 4 uur bezoek ontvangen. Dat kan verdeeld worden zoals je zelf wilt. Eén keer vier uur of twee keer twee uur of anders, maar toch... het blijft weinig, vooral als daarvoor zo'n verre reis is gemaakt.
De verzoeken werden gehonoreerd. De staatsgevangenis kende hen elf uur toe. Dat werden vier bezoeken van twee uur en een laatste van drie uur.
Darwin is gehuisvest in de H-unit van de Staatsgevangenis. De ter dood veroordeelden zitten hier onder de grond in een bunker van beton, waar nimmer daglicht doordringt. 23 uur per dag zitten de gevangenen twee aan twee opgesloten in hun cel. Vijfmaal per week mogen ze in groepjes van vijf á zes een uur doorbrengen in een "exercise yard", een kooi van beton met bovenin tralies waar nog geen spatje regen door kan.
Bij het betreden van de H-unit dient het bezoek identiteitspapieren en eventuele autosleutels af te geven. Uitgezonderd een Bijbel mag er niets mee naar binnen. Na gefouilleerd te zijn gaat de deur open en daarna achter je op slot. Valide personen gaan daarna met de trap naar de bezoekersruimte.
Yvonne nam daarvoor de lift.
Bij het verlaten van de lift zag ze de brancard staan waar de ter dood veroordeelde op wordt afgevoerd na zijn/haar executie.
Hierna moest ze door een lange gang die uitkomt in de bezoekersruimte. H-unit is opgedeeld in vieren. Per deel zijn er vier cellen waar de gevangen hun bezoek ontvangen. Praten is alleen mogelijk d.m.v. een telefoon. Je bent van elkaar gescheiden door glas en tralies. Per raam is er één vast houten krukje waarop het slecht zitten is. Aan het eind van het bezoek gaat er een belletje en is het voorbij.

"Corresponderen met een ter dood veroordeelde, zou jij dit nu aanbevelen of zou je zeggen: beter van niet?" is mijn vraag.
Ze aarzelt. Tenslotte kan ze alleen haar eigen verhaal vertellen. Een ieder heeft voor zichzelf te beslissen of deze stap nu wel een wijze is.
"Dat ligt heel persoonlijk" zegt ze uiteindelijk.
"Mijn leven heeft het meerwaarde gegeven. Het is een heel belangrijk onderdeel van mijn leven geworden en ikzelf heb geen moment spijt dat ik hier drie jaar geleden voor koos. Voor ik ben vertrokken heb ik mezelf verdiept in wat ik aan zou kunnen treffen. Dat het een emotionele ontmoeting zou worden, dat stond vast. De vriendschap die we in deze jaren hebben opgebouwd is heel intens, heel mooi. En nu... elkaar zien, elkaar spreken...vijf dagen lang... het samenzijn heeft heel diepe indruk op me gemaakt en ook het moment van afscheid, het niet weten of je elkaar ooit nog zult zien...
dat heeft ons alle twee heel veel gedaan. Je leeft heel intens."

Hoe belangrijk, hoe ingrijpend het allemaal voor Darwin is geweest dat Yvonne er is, blijkt ook uit deze passage uit een brief die hij haar achteraf schreef:

Elke dag in H-unit voelt alsof je levend begraven bent. Ik heb geleerd om soms m'n gevoel uit te schakelen , omdat alles waar je om geeft je hier afgenomen wordt.
Er zijn geen ramen, er is geen frisse lucht om in te ademen en er is nooit een kans op een liefdevolle omhelzing van je familie of vrienden.
Na 6 ½ jaar onder de grond hier in H-unit zou je verwachten dat ik er aan gewend zou zijn.
Ik ben er helemaal niet aan gewend en heb niet geaccepteerd dat ik hier zit. Maar ik beschouw het iedere dag als een gevecht, want echt…. zo voelt het.
Je kan je zelf er tegen wapenen en het gevecht iedere dag aan gaan of je kan toegeven aan de situatie en accepteren en geloven dat je in de dodencel thuis hoort. Eerlijk gezegd zijn er tijden dat ik het gevoel heb dat bijna iedereen hier heen en weer geslingerd wordt tussen beide gevoelens. Maar hoe dan ook, deze plek is gebouwd om je te breken, je niet meer in het leven te laten geloven en er voor te zorgen dat het je uiteindelijk niet meer kan schelen wat de uitkomst van je beroepsprocedure zal zijn, zolang de horror van het iedere dag wakker worden in H-unit maar over is.

Mijn vriendschap met jou is één van de voornaamste redenen waardoor ik in staat ben om tegen mijn doodstraf te blijven vechten. Het is heel lang moeilijk geweest om in iemand te geloven, iemand volledig te vertrouwen. Het betekent alles voor me om de speciale vriendschap die wij delen, te mogen ervaren. Het positieve wat jij mij brengt heeft me tot een prettiger persoon gemaakt. En het heeft me geleerd hard m'n best te doen om hindernissen die het leven brengt te doorstaan. Soms gebeuren er dingen in je leven waar je niet op voorbereid bent en geloof me dit is zo'n situatie. Maar ik geloof, als je een "echte" vriend achter je hebt staan, je alle moeilijkheden kunt overwinnen.

En de e-mails die sindsdien van Darwin's vader en rest van de familieleden aan Yvonne worden geschreven, worden nu allemaal besloten met de zin: Liefs van jullie nieuwe familie uit Oklahoma.

Leiden,
december 2003

Loes Flendrie